Metilseluloza (MC) sellýuloza efiriniň bir görnüşidir. Sellýuloza efir birleşmeleri tebigy sellýulozanyň himiki üýtgemegi bilen alnan emele gelýär we metilseluloza sellýulozanyň gidroksil bölegini metilleşdirmek (metil çalyşmagy) netijesinde emele gelen möhüm sellýuloza önümidir. Şonuň üçin metilseluloza diňe bir sellýuloza önümi bolman, eýsem adaty sellýuloza efiridir.
1. Metilselulozany taýýarlamak
Metilseluloza, sellýulozanyň gidroksil bölegini metilleşdirmek üçin gidroksidi şertlerde metilleşdiriji serişde (metil hlorid ýa-da dimetil sulfat ýaly) bilen reaksiýa bermek arkaly taýýarlanýar. Bu reaksiýa esasan sellýulozanyň C2, C3 we C6 pozisiýalarynda gidroksil toparlarynda ýüze çykýar we dürli çalyşma derejeleri bilen metilselulozany emele getirýär. Reaksiýa prosesi aşakdaky ýaly:
Sellýuloza (glýukoza birliklerinden düzülen polisakarid) ilki bilen aşgar şertlerinde işjeňleşýär;
Soňra metilseluloza almak üçin eterifikasiýa reaksiýasyny geçmek üçin metilleşdiriji serişde girizilýär.
Bu usul, reaksiýa şertlerini we metilizasiýa derejesini kadalaşdyrmak arkaly dürli ýapyşykly we çözüliş häsiýetleri bolan metilseluloza önümlerini öndürip biler.
2. Metilselulozanyň aýratynlyklary
Metilselulozanyň aşakdaky esasy aýratynlyklary bar:
Çekişme: Tebigy sellýulozadan tapawutlylykda metilseluloza sowuk suwda eräp biler, ýöne gyzgyn suwda däl. Sebäbi metiliň ornuny tutýanlar, sellýuloza molekulalarynyň arasyndaky wodorod baglanyşyklaryny ýok edýär we şeýlelik bilen kristallygyny peseldýär. Metilseluloza suwda aç-açan ergin emele getirýär we ýokary temperaturada jelasiýa aýratynlyklaryny görkezýär, ýagny ergin gyzdyrylanda galyňlaşýar we sowadylandan soň suwuklygy dikeldýär.
Zäherlenmezlik: Metilseluloza zäherli däl we adamyň iýmit siňdiriş ulgamy tarapyndan sorulmaýar. Şonuň üçin köplenç iýmit we derman goşundylarynda galyňlaşdyryjy, emulsifikator we stabilizator hökmünde ulanylýar.
Iscapyşmazlygy kadalaşdyrmak: Metilseluloza gowy ýapyşyklygy kadalaşdyrmak häsiýetine eýedir we ergininiň ýelimliligi erginiň konsentrasiýasy we molekulýar agramy bilen baglanyşyklydyr. Eterifikasiýa reaksiýasynda çalyşma derejesine gözegçilik etmek bilen, dürli ýapyşyk aralygy bolan metilseluloza önümlerini alyp bolýar.
3. Metilselulozanyň ulanylyşy
Özboluşly fiziki we himiki aýratynlyklary sebäpli metilseluloza köp pudaklarda giňden ulanylýar.
3.1 Azyk senagaty
Metilseluloza, esasan, galyňlaşdyryjy, emulsifikator we stabilizator hökmünde dürli iýmit gaýtadan işlemekde ulanylýan umumy iýmit goşundysydyr. Metilseluloza gyzdyrylanda gelleşip we sowadylandan soň suwuklygy dikeldip bilýändigi sebäpli köplenç doňdurylan iýmitlerde, bişirilen önümlerde we çorbalarda ulanylýar. Mundan başga-da, metilselulozanyň pes kalorili tebigaty ony käbir az kalorili iýmit formulalarynda möhüm düzüme öwürýär.
3.2 Derman we lukmançylyk pudaklary
Metilseluloza derman senagatynda, esasanam planşet önümçiliginde, alyjy we baglaýjy hökmünde giňden ulanylýar. Gowy ýelimliligi sazlamak ukyby sebäpli, planşetleriň mehaniki güýjüni we dargamak häsiýetlerini netijeli ösdürip biler. Mundan başga-da, metilseluloza oftalmologiýada gury gözleri bejermek üçin emeli ýyrtyk komponent hökmünde hem ulanylýar.
3.3 Gurluşyk we materiallar pudagy
Gurluşyk materiallarynyň arasynda metilseluloza sementde, gipsde, örtüklerde we ýelimlerde galyňlaşdyryjy, suw saklaýjy we öňki film hökmünde giňden ulanylýar. Suwuň gowy saklanmagy sebäpli metilseluloza gurluşyk materiallarynyň suwuklygyny we işleýşini gowulaşdyryp, çatryklaryň we boşluklaryň döremeginiň öňüni alyp biler.
3.4 Kosmetika pudagy
Metilseluloza, kosmetika pudagynda uzak wagtlap emulsiýalary we jelleri emele getirmek üçin galyňlaşdyryjy we stabilizator hökmünde ulanylýar. Önümiň duýgusyny gowulaşdyryp, nemlendiriji täsirini güýçlendirip biler. Gipoallergen we ýumşak bolup, duýgur deri üçin amatlydyr.
4. Metilselulozany beýleki sellýuloza efirleri bilen deňeşdirmek
Sellýuloza efirleri uly maşgala. Metilselulozadan başga-da etil sellýuloza (EC), gidroksipropil metilseluloza (HPMC), gidroksietil sellýuloza (HEC) we beýleki görnüşler bar. Olaryň esasy tapawudy, sellýuloza molekulasynyň ornuny tutýanlaryň görnüşiniň we derejesiniň derejesidir, bu olaryň çözülişini, ýapyşyklygyny we ulanylýan ýerlerini kesgitleýär.
Metilseluloza vs Gidroksipropil Metilseluloza (HPMC): HPMC metilselulozanyň kämilleşdirilen görnüşi. Metiliň ornuny tutýanlardan başga-da, HPMC-iň çözülişini dürli-dürli edýän gidroksipropil hem girizilýär. HPMC has giň temperatura diapazonynda eräp biler we termiki jelleşme temperaturasy metilselulozadan has ýokarydyr. Şonuň üçin gurluşyk materiallarynda we derman senagatynda HPMC-iň has giň ulanylyşy bar.
Metilseluloza vs Etil sellýuloza (EC): Etil sellýuloza suwda eremez, ýöne organiki erginlerde erär. Köplenç örtük we dermanlar üçin yzygiderli çykarylýan membrana materiallarynda ulanylýar. Metil sellýuloza sowuk suwda ereýär we esasan galyňlaşdyryjy we suw saklaýjy serişde hökmünde ulanylýar. Onuň ulanylýan ýerleri etil sellýulozanyňkydan tapawutlanýar.
5. Sellýuloza efirleriniň ösüş tendensiýasy
Durnukly materiallara we ýaşyl himiki serişdelere bolan islegiň artmagy bilen, sellýuloza efir birleşmeleri, şol sanda metil sellýuloza, ekologiýa taýdan arassa materiallaryň möhüm düzüm bölegine öwrülýär. Tebigy ösümlik süýümlerinden emele gelýär, täzelenip bilýär we daşky gurşawda tebigy taýdan zaýalanmagy mümkin. Geljekde täze energiýa, ýaşyl binalar we biomedisina ýaly sellýuloza efirleriniň ulanylýan ýerleri hasam giňelip biler.
Sellýuloza efiriniň bir görnüşi hökmünde, metil sellýuloza özboluşly fiziki we himiki aýratynlyklary sebäpli köp pudaklarda giňden ulanylýar. Diňe oňat çözülişi, zäherlenmezligi we ýapyşyklygy gowy sazlamak ukybyna eýe bolman, eýsem iýmitde, lukmançylykda, gurluşykda we kosmetikada-da möhüm rol oýnaýar. Geljekde ekologiýa taýdan arassa materiallara bolan islegiň artmagy bilen metil sellýulozanyň ulanylyş mümkinçilikleri has giň bolar.
Iş wagty: Oktýabr-23-2024